Dzisiaj
patrząc na nie z pewnej odległości i spoglądając z niego w dół trudno sobie
wyobrazić jak wyglądało tysiąc lat temu, gdy pod koniec X wieku po raz pierwszy
zobaczyli je polańscy wojowie Mieszka I. Pewnie byli zaskoczeni, bo w państwie
Polan wszystkie ośrodki osadnictwa powstawały na nizinach, a dotarcia do nich chroniły
bagna lub jeziora. Tutaj przyszło im zdobywać twierdzę na wysokim i stromym
wzgórzu. Teraz to wzgórze nie jest ani strome ani wysokie, tysiąc lat
prowadzono na nim różne budowy i
odbudowy, a ponieważ ciągle brakowało miejsca na kolejne budowle Powierzchnia wierzchołka wzgórza była
notorycznie powiększana poprzez niwelowanie całego wzniesienia. Odbywało się to
oczywiście kosztem wysokości, również spiętrzenie Wisły i podniesienie jej poziomu
o kilka metrów sprawiło, że dzisiaj Wawel już się tak nad nią nie wywyższa.
Na
ilustracji z XVI wieku wzgórze wawelskie jest znacznie wyższe i wygląda
zupełnie inaczej niż dzisiaj.
Pierwszym
władcą polskim, który ustanowił na Wawelu swoją główną siedzibę był Kazimierz
Odnowiciel. Ze wczesnośredniowiecznych kronik wynika, że, w XI wieku w Europie
nie było czegoś takiego jak stolice państw, były miasta w których cyklicznie rezydował
władca. Kazimierz Odnowiciel jednak nie miał dużego wyboru, bo miasta, w których
rezydowali jego poprzednicy – czyli Giecz, Gniezno i Poznań - były doszczętnie
zniszczone, a Płock zajmował Mojsław – samodzielny władca Mazowsza. Stałą
siedzibą został więc Kraków i Wawel, chociaż po panowaniu Kazimierza i jego
syna Bolesława Śmiałego stałą siedzibą władcy został Płock. Dopiero ostatni Piastowie Władysław Łokietek i jego
syn Kazimierz Wielki intensywnie Wawel rozbudowywali. Oczywiście dzisiaj nie ma
tam już wielu śladów Piastów ani Jagiellonów, chociaż zachowały się ich
grobowce. Pożary ,odbudowy o przebudowy sprawiły, że to co dzisiaj oglądamy
pochodzi z czasów późniejszych.
